”Θέλω να τρέφομαι υγιεινά”, ”επέλεξα την τάδε τροφή αντί για την άλλη, για την υγεία μου”..
Δουλεύοντας ως διαιτολόγοι, δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε τις παραπάνω εκφράσεις από πελάτες που είτε παλεύουν με κάποια διατροφική διαταραχή, είτε όχι. Μάλιστα, μια χαρακτηριστική φράση που άκουσα και έγινε αφορμή για αυτό το άρθρο, είναι «το μπρόκολο είναι υγεία».
Τι πραγματικά εννοούμε όμως λέγοντας υγεία; Είναι η υγιεινή διατροφή ένα μονάχα πράγμα, για όλους και πάντα; Ισχύει ότι είναι ”καλό για την υγεία μας” να επιλέξουμε την τάδε τροφή, σε όλες τις περιστάσεις της ζωής μας; Και πόσο τελικά ευσταθούν τέτοιες γενικότητες, ειδικότερα όταν μιλάμε για ένα άτομο που έχει να αντιμετωπίσει μία διατροφική διαταραχή; Όταν μιλάμε για τέτοιες μορφές σχέσεων με την τροφή και το σώμα μας, είναι όντως «το μπρόκολο υγεία»;
Η απάντηση, κατ’εμέ, είναι περίπου.
Και εξηγώ, παίρνοντας ως παράδειγμα αυτή τη φράση: το μπρόκολο είναι, σίγουρα, θρεπτικό – δε νομίζω ότι υπάρχει κάποιος να το αμφισβητήσει. Λέγοντας θρεπτικό εννοούμε ότι βοηθάει στην απαραίτητη θρέψη του σώματός μας, επειδή περιέχει πλήθος βιταμινών, μετάλλων και φυτικών ινών.
Συμμετέχει, δηλαδή, στη σωματική μας υγεία, στην ευεξία του σώματός μας, ή, ακόμα, και του εγκεφάλου μας. Αδιαμφησβήτητα, το μπρόκολο είναι μία τροφή που μπορεί να προάγει σημαντικά τις σωματικές και εγκεφαλικές λειτουργίες.
Πέραν, όμως, της υγείας των διαφόρων οργάνων και του συνόλου του φυσικού σώματός μας, ένα σημαντικό κομμάτι αυτού που ονομάζουμε ”υγεία” είναι η ψυχική μας υγεία. Και εδώ θεωρώ πως έρχεται να προστεθεί μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες της τροφής για τον άνθρωπο – που συχνά, ειδικότερα σε περιπτώσεις διαταραγμένης σχέσης με την τροφή, τείνουμε να αγνοούμε: η απόλαυση.
Η απόλαυση – της τροφής, της τέχνης, της δουλειάς μας, της ίδιας της ζωής – είναι από τα θεμέλια της ψυχικής μας υγείας. Χωρίς απόλαυση, δεν υπάρχει ψυχική υγεία, και χωρίς ψυχική υγεία, δεν μπορούμε να μιλάμε για ”’συνολική υγεία” ενός σώματος.
Έτσι, το μπρόκολο μπορεί να επιτελεί μία από τις βασικές λειτουργίες της τροφής, που είναι η θρέψη, δεν σημαίνει, όμως, ότι παρέχει σε όλους μας και σε κάθε περίσταση, την απόλαυση. Ή καλύτερα: αν επιλέγω να φάω μπρόκολο επειδή αν φάω πίτσα θα νιώθω τύψεις και απογοήτευση, τότε πόσο η επιλογή μου αυτή καθαυτή, είναι μία υγιεινή, για εμένα, επιλογή;
Αν η υγεία είναι μόνο η σωματική μας υγεία, τότε τα άτομα με διατροφικές διαταραχές, ειδικότερα οι κοντινές σε ανορεξία ή ορθορεξία, είναι τα πιο υγιή άτομα στον πλανήτη: οι επιλογές τους είναι πάντα αυτές που θεωρούν πιο υγιεινές- κι όμως, μπορεί να υποφέρουν, να βασανίζονται από κατάθλιψη, ή να αδυνατούν να διατηρήσουν κοινωνικές σχέσεις. Τότε, πόσο ”υγιεινές” για τα ίδια είναι οι επιλογές τους;
Η τροφή μας εξυπηρετεί, φυσικά, στη θρέψη του οργανισμού μας. Εξυπηρετεί και συμμετέχει, όμως, κατά πολύ και στην απόλαυση. Έτσι, κάποιες φορές, ανάλογα με την περίσταση, τη διάθεσή μας, τη ζωή μας, η πίτσα θα είναι μία ”καλή” για εμάς επιλογή και κάποιες άλλες θα είναι το μπρόκολο. Αντίστοιχα, κάποιες φόρες η θρέψη θα συναντά την απόλαυση, και κάποιες άλλες, η τροφή μας μπορεί να εξυπηρετεί μονάχα στη θρέψη ή την απόλαυση.
Τελικά, στην προσπάθειά μας να χτίσουμε μία σχέση φροντίδας με το σώμα μας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η υγεία του είναι το σύνολο αυτών των πραγμάτων, και να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε τη σημασία της απόλαυσης για τον άνθρωπο- χωρίς, φυσικά να αφήνουμε πίσω τη θρέψη.
Είναι, λοιπόν, το μεσημεριανό που επέλεξες να φας σήμερα, υγεία; Η θρέψη σου συνδυάστηκε με την απόλαυση; Ήταν ένα γεύμα που σου προσέφερε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, αλλά και γεύσεις, ευχάριστες υφές και μυρωδιές;
Αν ναι, τότε πολύ ωραία, έκανες μία ”υγιεινή επιλογή”. Αν όμως, ένα από τα δύο, έμεινε πίσω, ίσως να εξετάσεις πως μπορείς να σε φροντίσεις λίγο παραπάνω, επιτρέποντάς σου τόσο τη θρέψη όσο και την απόλαυση μέσα από την τροφή σου.
